Zniesienie stanu zagrożenia epidemicznego z dniem 1 lipca 2023 roku- istotne zmiany dla pracodawców

czw. 24 sie 2023

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2023 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. 2023 poz. 1118) wprowadziło bardzo istotną zmianę z perspektywy pracodawców – z dniem 1 lipca 2023 r. zniesiony został stan zagrożenia epidemicznego wprowadzony w związku z pandemią COVID. Na mocy tego aktu prawnego przestały obowiązywać dotychczasowe tymczasowe rozwiązania prawne, przyjęte na czas trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii określone w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych („Ustawa covidowa”).

Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego z dniem 1 lipca 2023 powoduje liczne konsekwencje z perspektywy pracodawców, przywracając niejako poprzedni stan prawny ograniczony tymczasowo na czas trwania pandemii.

Do najistotniejszych konsekwencji odwołania stanu zagrożenia epidemicznego możemy zaliczyć:

1) Przywrócenie pełnego spektrum obowiązków pracodawców w zakresie badań medycyny pracy, regulowanych art. 229 Kodeksu Pracy (badania wstępne/ okresowe/ kontrolne) – obowiązki te (w zakresie szczegółowo opisanym w art. 229 § 2 zdanie pierwsze, § 4a w zakresie badań okresowych i § 5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy) czasowo zawiesiła ustawa covidowa, w konsekwencji zmian od 1 lipca 2023:

• zaległe badania okresowe pracowników, których wykonanie zostało wstrzymane w okresie pandemii będą musiały zostać uzupełnione w ciągu 180 dni od daty odwołania stanu epidemii,
• w terminie 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego stracą ważność badania wstępne lub kontrolne wydane przez innego lekarza w oparciu o Art. 12 a pkt 3 „ustawy covidowej” – tj. wydane w przypadku braku dostępności do lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badania wstępnego lub kontrolnego,
• uchyla się ogólną zasadę, iż wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby zatrudniane na stanowisko administracyjno-biurowe, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i pracodawca stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy,
• powracamy do kodeksowej zasady uznawania ważności badań lekarskich z poprzedniego zatrudnienia (bez konieczności wykonywania wstępnych badań) w przypadku, gdy: osoba przyjmowana jest ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą lub przyjmowana do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych.

2) Przywrócenie pełnego zakresu obowiązków pracodawców w zakresie szkoleń BHP– w okresie pandemii zawieszone zostały niektóre obowiązki pracodawców w zakresie szkoleń BHP a także dopuszczono zdalną formę szkolenia BHP nie przewidzianą wcześniej w przepisach prawa pracy – w konsekwencji odwołania stanu epidemii pracodawcy mają 180 dni na przeprowadzenie zaległych szkoleń okresowych BHP (termin zmieniony Ustawą z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym, art. 56 pkt 1 ustawy, opublikowaną w Dzienniku Ustaw z 26 lipca 2023 r. w poz. 1429). Wraz z odwołaniem stanu zagrożenia epidemicznego przywrócony został również dotychczasowy tryb prowadzenia szkoleń.

3) Przywrócenie fikcji doręczenia pism wysłanych pocztą tradycyjną za potwierdzeniem odbioru – na czas trwania stanu zagrożenia epidemicznego / epidemii zawieszona została zasada tzw. „fikcji doręczenia” – oznaczało to brak możliwości skutecznego doręczenia istotnych pism przez pracodawcę drogą korespondencyjną – zgodnie bowiem z brzmieniem przepisów szczególnych, nieodebrane pismo podlegające doręczeniu za potwierdzeniem odbioru, którego termin odbioru określony w awizo przypadał w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, nie mogło zostać uznane za doręczone w czasie obowiązywania tych stanów oraz przed upływem 14 dni od dnia ich zniesienia. W praktyce przepis ten utrudniał skuteczne doręczenie np. wypowiedzenia umowy o pracę czy rozwiązania umowy o pracę w trybie natychmiastowym bez wypowiedzenia (art.52/53 Kodeksu pracy). Z dniem 1 lipca 2023 roku wraz z odwołaniem stanu zagrożenia epidemicznego przywrócone zostały dotychczasowe zasady, zgodnie z którymi pismo dwukrotnie awizowane uważa się za skutecznie doręczone (w terminie upływu 7 dni od ponownego/ drugiego awiza).

4) Przywrócenie wymogów związanych z legalizacją zatrudnienia (pozwolenia na pracę / pobyt – z dniem odwołania stanu epidemii / zagrożenia epidemicznego powracają pełne obowiązki pracodawców w kwestii legalizacji zatrudnienia obcokrajowców w oparciu o wymogi Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1409) oraz Ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2020 r. poz. 35 z późn. zm.) – w czasie trwania stanu epidemii/stanu zagrożenia epidemicznego osoby przebywające w Polsce na podstawie dokumentów pobytowych, które utraciły ważność w okresie obowiązywania tych stanów mogły nadal przebywać w Polsce legalnie i podejmować zatrudnienie w oparciu o ważne pozwolenie na pracę, wraz z odwołaniem stan zagrożenia epidemicznego w przypadku takich osób zastosowanie znajduje przepis ustawy covidowej, który wydłużył ważność dokumentów pobytowych do 30 dni po odwołaniu stanu epidemii/zagrożenia epidemicznego. Dodatkowo w czasie stanu zagrożenia epidemicznego / stanu epidemii nie było wymagane pozwolenie na pracę, jeżeli cudzoziemiec wykonywał pracę w zakresie rodzaju działalności, w których jest wysokie zapotrzebowanie na siłę roboczą i jednocześnie po dniu 13.03.2020 cudzoziemiec posiadał ważne pozwolenie na pracę lub był w trakcie wykonywania pracy na podstawie ważnego oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. Aktualnie wszyscy cudzoziemcy, którzy byli zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia lub których zezwolenie straciło ważność zobowiązani są do pozyskania wymaganej dokumentacji (ustawa covidowa zakreśliła termin 30 dni od daty odwołania stanu epidemii/ zagrożenia epidemicznego).

5) Przywrócenie wysokości odpraw i innych świadczeń przewidzianych w kodeksie pracy w przypadku rozwiązania stosunku pracy – w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego/ stanu epidemii, w przypadku wystąpienia u pracodawcy spadku obrotów gospodarczych wysokość odprawy, odszkodowania lub innego obowiązkowego świadczenia pieniężnego wypłacanego pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, była ograniczona do wysokości dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego powoduje powrót do stanu prawnego sprzed pandemii, gdzie obowiązywał jedynie limit maksymalnej wysokości odprawy w przypadku zwolnienia pracownika z przyczyn niedotyczących pracodawcy, tj. do max. 3-krotności wynagrodzenia miesięcznego pracownika, z uwzględnieniem maksymalnego limitu odpowiadającego 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 8 pkt 1.1) oraz art.8 pkt 4 Ustawy z dnia 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników).

Jeśli zainteresował Państwa ten temat, zachęcamy do śledzenia pozostałych wpisów na blogu oraz do kontaktu z naszymi ekspertami.