Zdarzenia po dniu bilansowym

śr. 06 maj 2020

Podmioty prowadzące księgi rachunkowe są zobowiązane do sporządzenia rocznych sprawozdań finansowych w ciągu trzech miesięcy od dnia bilansowego. W tym roku, z uwagi na pandemię COVID-19, czas ten został wydłużony odpowiednio o 2  miesiące dla podmiotów podlegających nadzorowi KNF oraz o 3 miesiące dla pozostałych podmiotów, z wyjątkiem osób fizycznych prowadzących księgi rachunkowe, dla których termin ten wydłużono aż do 31 lipca 2020 roku. Czasu na sporządzenie bilansu jest więc więcej, jednak jak co roku, należy zadać sobie pytanie czy po dniu bilansowym, a jeszcze przed zatwierdzeniem sprawozdań finansowych, zaistniały zdarzenia, które istotnie wpływają na dane finansowe widniejące w sprawozdaniu.

Jak rozpatrywać zdarzenia po dniu bilansowym?

Zdarzenia po dniu bilansowym to korzystne i niekorzystne zdarzenia, następujące po dniu bilansowym, na który sporządzono sprawozdanie finansowe za dany rok obrotowy, istotnie wpływające na dane wykazane w tym sprawozdaniu, o których jednostka dowiedziała się przed dniem jego zatwierdzenia.

Podkreślić należy, że w tym artykule rozpatrujemy wyłącznie sytuację, w której zdarzenie wpływające na sprawozdanie finansowe miało miejsce pomiędzy datą bilansu, a dniem jego zatwierdzenia przez uprawniony organ. Wpływ zdarzeń, jakie nastąpiły po dniu bilansowym, zmieniających wiedzę jednostki o stanie istniejącym na dzień bilansowy, o których jednostka otrzymała informacje po dniu zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego, ujmuje się w księgach rachunkowych roku bieżącego. W zależności od ich istotności i charakteru, wykazuje się je jako operacje bieżącego okresu lub jako korektę błędu.

Rodzaje zdarzeń po dniu bilansowym

Ze względu na wpływ zdarzeń po dniu bilansowym na sprawozdanie finansowe, można je podzielić na takie, które dostarczają dowodów na istnienie określonego stanu na dzień bilansowy oraz takie, które wskazują na stan zaistniały po dniu bilansowym.

Przykładami pierwszego typu zdarzeń są: korekty przychodów, określenie ostatecznej ceny nabycia zakupionych przed dniem bilansowym aktywów, rozstrzygnięcie sprawy sądowej, które potwierdza lub zmienia wysokość wykazanej na dzień bilansowy rezerwy na zobowiązanie, wykrycie błędów czy stwierdzenie, że przychody ze sprzedanych po dniu bilansowym aktywów są niższe od wartości, w jakiej wykazano je w bilansie. Tego typu zdarzenia zawsze powinny zostać wykazane w sprawozdaniu finansowym, jeśli zaistniały przed jego zatwierdzeniem i jednostka uznaje je za istotne. Nawet, jeśli sprawozdanie finansowe zostało już sporządzone, to należy je odpowiednio skorygować. Zdarzenia z tej kategorii mają wpływ na pierwotnie zaksięgowane i wycenione składniki majątkowe, zmieniając ich ostateczną wartość.

Do zdarzeń drugiego typu zalicza się m.in.: połączenie jednostki z inną jednostką, ogłoszenie rozpoczęcia restrukturyzacji, spadek wartości rynkowej inwestycji posiadanych przez podmiot, zniszczenie istotnych aktywów przez klęskę żywiołową, zaciągnięcie istotnych zobowiązań, sprzedaż istotnych aktywów, czy zadeklarowanie wypłaty dywidendy. W wypadku takich zdarzeń, pod warunkiem, że są one istotne dla użytkowników sprawozdań finansowych, w dodatkowych informacjach i objaśnieniach ujawnia się informacje na ich temat. Należy wówczas wskazać rodzaj zdarzenia oraz szacunkową kwotę jego skutków finansowych, jeśli jest to możliwe do określenia. Innymi słowy, zdarzenia tego typu posiadają tak duże znaczenie, że ich pominięcie w notach do sprawozdań finansowych, wpływałoby negatywnie na zdolność użytkowników sprawozdania finansowego do dokonania prawidłowej oceny i podejmowania właściwych decyzji.

Pandemia jako zdarzenie po dniu bilansowym

Przykładem zdarzenia, które wskazuje na stan zaistniały po dniu bilansowym jest również kryzys społeczno-gospodarczy wywołany pandemią koronawirusa. Pandemia rozpoczęła się po dniu bilansowym, przypadającym na 31 grudnia 2019 roku, ale przed zatwierdzeniem sprawozdań finansowych i istotnie wpływa na działalność jednostek.

Co do zasady, należałoby więc dokonać odpowiednich ujawnień w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego, przygotowanego na 31 grudnia 2019 roku, pod warunkiem, że kryzys ten nie powoduje zmiany stanu istniejącego na dzień bilansowy. Dla większości jednostek stanem tym, na 31 grudnia 2019 roku, było założenie kontynuacji działalności gospodarczej w przyszłości.

Stąd ujawnienie informacji o epidemii w dodatkowych informacjach i objaśnieniach może okazać się niewystarczające, ponieważ w wypadku zdarzenia takiego jak kryzys ekonomiczny wywołany przez pandemię, zarząd jest zobligowany do analizy zasadności założenia kontynuacji działalności jednostki, przynajmniej w perspektywie roku od dnia bilansowego. W wielu przypadkach wystąpi niepewność co do możliwości kontynuacji działalności, którą należy obszernie opisać w notach do sprawozdania, a przede wszystkim udowodnić dlaczego, mimo kryzysu, zarząd ocenia, że założenie kontynuacji działalności jest zasadne.

Jeżeli kryzys powoduje, że jednostka nie będzie w stanie kontynuować działalności gospodarczej, należy, zgodnie z Ustawą o rachunkowości, zmienić sprawozdanie finansowe, dokonując jednocześnie odpowiednich zapisów w księgach. Ustawa przewiduje, że wycena aktywów jednostki następuje po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen ich nabycia albo kosztów wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. W takim przypadku jednostka jest również obowiązana utworzyć rezerwę na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania działalności.