Obowiązki pracodawcy w przypadku śmierci pracownika

czw. 10 cze 2021

Jedną z przyczyn ustania stosunku pracy jest śmierć pracownika. Mówimy wówczas o wygaśnięciu umowy o pracę. W czasie obecnej pandemii do zakończenia zatrudnienia w tym trybie dochodzi częściej, niż by tego mogły oczekiwać obie strony.  

Z tekstu dowiedzą się Państwo:

1. Jakie obowiązki ciążą na pracodawcy w przypadku śmierci pracownika?
2. Kto jest uprawniony do odszkodowania w przypadku śmierci pracownika?
3. Ile wynosi odprawa pośmiertna dla rodziny pracownika?

Jakie obowiązki ciążą na pracodawcy w przypadku śmierci pracownika?

Po stwierdzeniu przez pracodawcę wygaśnięcia stosunku pracy na podstawie odpowiedniego dokumentu, np. aktu zgonu, pracownika należy wyrejestrować z ZUS oraz wystawić świadectwo pracy, które wpina się do akt osobowych. Na wniosek małżonka, osób uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym pracowniku, bądź innych spadkobierców, dokument wydaje się w ciągu 7 dni od dnia otrzymania wniosku.

Należne pracownikowi wynagrodzenie, dodatki, premie, ekwiwalent za urlop należy wypłacić osobom uprawnionym. Są to tzw. prawa majątkowe, które przechodzą na następców prawnych zmarłego pracownika – najczęściej najbliższych członków rodziny.

Zgodnie z art. 63(1) § 2 Kodeksu Pracy:

prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po śmierci pracownika, w równych częściach, na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W razie braku takich osób prawa te wchodzą do spadku.

Osobami uprawnionymi do renty po śmierci pracownika są:

– dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;

– przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka;

– małżonek (wdowa i wdowiec);

– rodzice;

po spełnieniu dodatkowych warunków wymienionych w ustawie o emeryturach i rentach tj. np. w przypadku rodziców pracownik przed śmiercią musi przyczyniać się do ich utrzymania.

Z przepisu kodeksowego wynika, że małżonek zmarłego pracownika ma uprzywilejowaną pozycję w dziedziczeniu, spełnienie warunków koniecznych do uzyskania renty go nie dotyczy.

Wypłata świadczeń po zmarłym pracowniku jego małżonkowi bądź innym osobom uprawnionym do renty (w przypadku małoletnich dzieci wypłaca się je przedstawicielowi ustawowemu, najczęściej drugiemu rodzicowi) stanowi dla nich przychód z praw majątkowych, który należy opodatkować. Świadczenia te nie stanowią podstawy naliczenia składek społecznych. Po zakończeniu roku konieczne jest przygotowanie dla nich, jak i urzędu skarbowego PIT 11.

Jeśli kwoty wypłacane są osobom nieuprawnionym do renty, podlegają przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn. Na pracodawcy nie ciąży wówczas obowiązek poboru podatku, a spadkobiercy we własnym zakresie zgłaszają otrzymane należności do urzędu skarbowego.

Odprawa pośmiertna dla rodziny pracownika

Zgodnie z art. 93 Kodeksu Pracy małżonkowi oraz innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej przysługuje odprawa pośmiertna. Odprawa jest zwolniona z podatku i składek społecznych. Wysokość odprawy zależy od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

– jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej, niż 10 lat;

– trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat;

– sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.

Kwotę odprawy kalkuluje się jak ekwiwalent za urlop. Dzieli się ją w równych częściach pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny. Jeżeli po zmarłym pracowniku pozostała tylko jedna osoba uprawniona przysługuje jej połowa kwoty.

Pracodawca może zwolnić się z obowiązku wypłaty odprawy, jeśli ubezpieczył pracownika na życie, a wypłacane przez instytucję ubezpieczeniową odszkodowanie jest nie niższe niż należna odprawa. Jeżeli wypłacana kwota jest niższa, pracodawca zobowiązany jest wypłacić rodzinie różnicę między tymi świadczeniami.

Realizacja obowiązków związanych ze śmiercią pracownika nie należy do najprzyjemniejszych. Bardzo często obok przeszkód formalnych (np. związanych z ustaleniem spadkobierców) wiąże się z pojawieniem się tzw. trudnych emocji nie tylko u rodziny pracownika, ale i po stronie pracodawcy.

Życzmy sobie, aby obowiązki te realizowane były jak najrzadziej.

Więcej informacji na mazars.pl