Najważniejsze zmiany w ustawie zasiłkowej od 1 stycznia 2022

śr. 27 paź 2021

Zmiany w Ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, wprowadzają szereg zmian do ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Od 1 stycznia 2022 r. zaczną obowiązywać zupełnie nowe zasady przyznawania świadczeń chorobowych i macierzyńskich.

Zmiany w zakresie zasad wliczania nieobecności chorobowych do jednego okresu zasiłkowego

W obecnym stanie prawnym do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej, a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Po zmianie przepisów nie będzie miał znaczenia fakt, czy niezdolność do pracy w przypadku przerwy krótszej, niż 60 dni pomiędzy okresami niezdolności do pracy była spowodowana tą samą chorobą. Do okresu zasiłkowego będą wliczane okresy poprzednich niezdolności do pracy, pod warunkiem że przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej, a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Do okresu zasiłkowego nie będą wliczane okresy niezdolności do pracy poprzedzające przerwę nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży.

Zmiany w zakresie wysokości zasiłku chorobowego

Zasiłek chorobowy będzie wynosić 80% podstawy wymiaru, niezależnie od tego czy choroba przypada na okres pobytu w szpitalu, czy też leczenie nie jest związane z pobytem w szpitalu.

Dotychczasowy art. 11 ust 1a i 1 b ustawy zasiłkowej z dniem 1 stycznia 2022 r. zostaje uchylony:

70% zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu oraz 80% zasiłek chorobowy dla osób powyżej 50 roku życia za okres pobytu w szpitalu od 15-33 dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym.

W przypadkach przewidzianych w art.11 ust. 2 ustawy zasiłek będzie w dalszym ciągu przysługiwać w wysokości 100% podstawy wymiaru tj. w przypadku niezdolności do pracy przypadającej w okresie ciąży, powstałej wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na: dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów czy będącej następstwem  wypadku w drodze do pracy lub z pracy.

Zmiany w zakresie ponownego ustalenia podstawy wymiaru zasiłku

W obecnym stanie prawnym podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe.

Po zmianie ustawy, podstawa wymiaru zasiłku nie będzie ustalana na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju, nie będzie przerwy albo przerwa będzie krótsza niż miesiąc kalendarzowy.

Zmiany w zakresie prawa do świadczeń chorobowych osób prowadzących działalność gospodarczą i osób z nimi współpracujących

W związku z nowelizacją ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wprowadzono nową zasadą uniezależnienia trwania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od faktu terminowego opłacenia składki. Do ustawy zasiłkowej wprowadzono art. 2 a, zgodnie z którym w przypadku wystąpienia, w dniu powstania prawa do świadczenia zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę, osoby:

• prowadzące działalność gospodarczą,
• osoby z nimi współpracujące,
• osoby współpracujące z osobami fizycznymi, które korzystają z ulgi na start do czasu spłaty całości zadłużenia,

nie otrzymają:

• zasiłku chorobowego,
• świadczenia rehabilitacyjnego,
• zasiłku opiekuńczego,
• zasiłku macierzyńskiego.

Wypłata świadczeń będzie realizowana po uregulowaniu zobowiązań składkowych, jednocześnie jeśli zadłużenie z tytułu składek nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do jednego z wymienionych świadczeń prawo do wskazanych świadczeń ulegnie przedawnieniu.

Zmiany w zakresie długości trwania okresu zasiłkowego w przypadku ustania tytułu do ubezpieczeń

Zgodnie z ustawą zasiłkową zasiłek chorobowy przysługuje przez okres maksymalnie 182 dni, a w przypadku gdy niezdolność do pracy spowodowana jest gruźlicą lub występuje w okresie ciąży – 270 dni. W tym zakresie znowelizowana ustawa nie wnosi zmian dla pracowników pozostających w zatrudnieniu.

Zmianie ulega natomiast maksymalny okres wypłaty świadczeń po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego – okres ten został skrócony do 91 dni, z wyjątkiem : niezdolności do pracy wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów, spowodowanej gruźlicą lub występującej w trakcie ciąży.

Wyłączenie prawa do świadczeń po ustaniu tytułu ubezpieczenia – zrównanie praw dla służb mundurowych

Zmiana w ustawie w zakresie wyłączenia prawa do zasiłku po ustaniu tytułu ubezpieczenia ma charakter wyrównujący zasady wobec osób pobierających świadczenia emerytalno-rentowe z systemu powszechnego jak i z systemu zaopatrzenia emerytalnego służb mundurowych tj. na podstawie ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych

oraz ich rodzin (Dz. U. z 2020 r. poz. 586 i 2320) lub ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.

Zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie będzie przysługiwał za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy: ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy z systemu powszechnego, jak również z systemu zaopatrzenia emerytalnego służb mundurowych.

Zasiłek macierzyński po ustaniu tytułu ubezpieczenia – nowe zasady

W obecnym stanie prawnym zasiłek macierzyński przysługuje w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy lub z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu.  Zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego do dnia porodu przysługuje pracownicy, z którą rozwiązano stosunek pracy w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Po wprowadzeniu zmian dodatkowo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego do dnia porodu będzie przysługiwał pracownicy, której umowa o pracę wygasła z powodu śmierci pracodawcy, która utraciła prawo do ubezpieczenia chorobowego i urodziła dziecko po ustaniu tego ubezpieczenia.

Świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy – nowe wyłączenia

Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz do urlopu dla poratowania zdrowia, udzielonego na podstawie odrębnych przepisów.

Po wprowadzeniu zmian świadczenie rehabilitacyjne nie będzie przysługiwało: osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz do urlopu dla poratowania zdrowia, udzielonego na podstawie odrębnych przepisów a także dodatkowo osobom, które mają ustalone prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej na podstawie ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin lub ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy.

Podobne zmiany wprowadzono w zakresie zasiłków wyrównawczych. Po wprowadzeniu zmian zasiłek wyrównawczy nie będzie przysługiwał: ubezpieczonemu będącemu pracownikiem, uprawnionemu do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, osobie, która ma ustalone prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej na podstawie ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin lub ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy.

Pozyskiwania informacji wpływających na ustalenie prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego – nowe uprawnienia ZUS

Do ustawy zasiłkowej Art. 61a wprowadzono nowe regulacje, zgodnie z którymi ZUS zyskuje rozszerzone uprawnienia do przetwarzania danych niezbędnych do ustalenia prawa do zasiłków.

Zgodnie z nowym brzmieniem ustawy: w celu ustalenia prawa do zasiłku i jego wypłaty Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo do przetwarzania danych i informacji niezbędnych do ustalenia prawa do zasiłków, ich wysokości, podstawy wymiaru oraz do ich wypłaty, może pozyskiwać dane i informacje w zakresie niezbędnym do ustalenia prawa do zasiłków, ich wysokości, podstawy wymiaru oraz do ich wypłat od ubezpieczonych oraz płatników składek, którzy są obowiązani bezpłatnie je udostępnić.

Terminy wypłaty zasiłków

W obecnym stanie prawnym płatnicy składek wypłacają zasiłki w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń wg przepisów wewnątrzzakładowych, natomiast ZUS ma obowiązek wypłacać zasiłki nie później jednak niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków.

Po wprowadzeniu zmian od stycznia 2022 płatnicy składek tak jak obecnie będą wypłacali zasiłki w przyjętych terminach wypłaty wynagrodzeń natomiast ZUS będzie wypłacał zasiłki: nie później niż w ciągu 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku; a w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność, osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, osób współpracującym z osobami fizycznymi, którzy korzystają z ulgi na start, a które mają zadłużenie w dniu powstania prawa do świadczenia zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia – w terminie 60 dni od dnia spłaty całości zadłużenia.

Jeśli zainteresował Państwa temat ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zapraszamy do kontaktu z naszymi ekspertami poprzez formularz na stronie.