Jednostki małe i jednostki mikro, czyli jak uprościć rachunkowość?

śr. 07 lip 2021

Warto wiedzieć, że ustawa o rachunkowości (dalej „ustawa”) przewiduje pewne uproszczenia w zakresie rachunkowości dla wybranej grupy jednostek po spełnieniu określonych warunków. Dotyczy to jednostek małych i mikro.

Z artykułu dowiesz się:

Jakie kryteria muszą spełniać jednostki, aby zostały zakwalifikowane jako mikro lub małe?
Jakie uproszczenia dla jednotek mikro i małych, przewiduje ustawa o rachunkowości?

Jednostki mikro – kryteria

Oprócz innych wymienionych w art. 3 ust 1a ustawy jednostki mikro to spółki handlowe, cywilne, inne osoby prawne oraz oddziały przedsiębiorcy zagranicznego , które w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność – w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność – nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

a) 1 500 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

b) 3 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

c) 10 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty;

w stosunku, do których organ zatwierdzający podjął decyzję w sprawie sporządzania sprawozdania finansowego odpowiedniego dla jednostek mikro.

Ponadto jednostki mikro to zgodnie z art. 3 ust.1 b ustawy o rachunkowości, oprócz innych jednostek wymienionych w tym ustępie, spółki handlowe, cywilne, inne osoby prawne oraz oddziały przedsiębiorcy zagranicznego , które za rok poprzedni:

sporządziły uproszczone sprawozdanie odpowiednie dla jednostek mikro, oraz
w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, albo w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyły dwie z wymienionych wyżej wielkości.

Jednostki małe – kryteria

Jednostki małe to zgodnie z art. 3 ust. 1 c ustawy o rachunkowości – oprócz innych wymienionych w tym ustępie – spółki handlowe, cywilne, inne osoby prawne oraz oddziały przedsiębiorcy zagranicznego, które w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą – w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność albo ich prowadzenie, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

a) 25 500 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

b) 51 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

c) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty

a także w stosunku do których organ zatwierdzający podjął decyzję w sprawie sporządzania sprawozdania finansowego odpowiedniego dla jednostek małych.

Jednostki małe zgodnie z art. 3 ust. 1 d ustawy, to jednostki opisane powyżej, które

za rok poprzedni sporządziły sprawozdanie finansowe odpowiednie dla jednostek małych , oraz
w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, albo w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyły dwie z wymienionych wyżej wielkości.

Należy podkreślić, że niektóre jednostki z mocy ustawy nie mogą uzyskać statusu mikro lub małej jednostki mimo nieprzekroczenia opisanych powyżej progów. Dotyczy to mi banków, zakładów ubezpieczeń, jednostek sektora finansów publicznych, spółek giełdowych, funduszy itd. (artykuł 3 ust. 1e ustawy).

Możliwe uproszczenia przewidziane w ustawie o rachunkowości przedstawia poniższa tabela:

Możliwe uproszczenie	Jednostki mikro	Jednostki małe
Uproszczony bilans	TAK. Zgodnie z załącznikiem nr 4 do ustawy o rachunkowości (art. 46 ust 5 pkt 4 ustawy)	TAK. Zgodnie z załącznikiem nr 5 do ustawy o rachunkowości (art. 46 ust 5 pkt 5 ustawy)
Uproszczony rachunek zysków i strat	TAK. Zgodnie z załącznikiem nr 4 do ustawy o rachunkowości (art. 47 ust. 4 pkt 4 ustawy)	TAK. Zgodnie z załącznikiem nr 5 do ustawy o rachunkowości, w wariancie kalkulacyjnym albo porównawczym (art. 47 ust. 4 pkt. 5 ustawy)
Uproszczenia w zakresie informacji dodatkowej	TAK. Jednostka mikro może nie sporządzać informacji dodatkowej pod warunkiem że przedstawi informacje uzupełniające do bilansu określone w załączniku nr 4 do ustawy (art. 48 ust 3 ustawy).	TAK. Zakres informacji dodatkowej dla jednostek małych sporządzających uproszczoną informację dodatkową określa załącznik nr 5 do ustawy. Jednostka mała, która nie sporządza uproszczonej informacji dodatkowej, sporządza informację dodatkową w zakresie nie mniejszym niż określony w załączniku nr 5 do ustawy (art. 48 ust 4 ustawy).
Zwolnienie z obowiązku sporządzania zestawienia zmian w kapitale własnym	TAK (art. 48a ust 3 ustawy)	TAK (art. 48a ust. 4 ustawy)
Zwolnienie z obowiązku sporządzania rachunku przepływów pieniężnych	TAK (art. 48b ust 4 ustawy)	TAK (art. 48b ust 5 ustawy)
Uproszczenia w zakresie sprawozdania z działalności	Jednostka mikro, która ma obowiązek sporządzania sprawozdania z działalności, może nie sporządzać sprawozdania z działalności, pod warunkiem że w informacji dodatkowej, a w przypadku, o którym mowa w art. 48 ust. 3, jako informacje uzupełniające do bilansu, przedstawi informacje dotyczące nabycia udziałów (akcji) własnych określone w załączniku nr 4 do ustawy. (art. 49 ust. 4 ustawy)	Jednostka mała, która ma obowiązek sporządzania sprawozdania z działalności może nie sporządzać tego sprawozdania, pod warunkiem że w informacji dodatkowej przedstawi informacje dotyczące nabycia udziałów własnych, o których mowa w art. 49 ust. 2 pkt 5 (art. 49 ust 5 ustawy)
Jednostka mała i jednostka mikro mogą nie wykazywać w sprawozdaniu z działalności wskaźników oraz informacji, o których mowa w art. 49 ust. 3 pkt 2, tj. kluczowe niefinansowe wskaźniki efektywności związane z działalnością jednostki oraz informacje dotyczące zagadnień pracowniczych i środowiska naturalnego (art. 49 ust. 6 ustawy)
Wycena aktywów i pasywów wg wartości godziwej oraz skorygowanej ceny nabycia	NIE. Zgodnie z art. 28 a ustawy jednostka mikro nie wycenia aktywów i pasywów wg wartości godziwej oraz skorygowanej ceny nabycia.	TAK
Zasada ostrożności	Zgodnie z art. 7 ust 2b ustawy jednostka mikro i mała oraz jednostka, o której mowa w art. 3 ust. 2 i ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, która spełnia warunki określone w art. 3 ust. 1c pkt 1 albo ust. 1d, może zrezygnować z zachowania zasady ostrożności przy wycenie poszczególnych składników aktywów i pasywów w zakresie tworzenia odpisów aktualizujących wartość aktywów oraz rezerw na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń.*
Możliwość stosowania odpisów amortyzacyjnych wg zasad określonych w przepisach podatkowych	TAK. Zgodnie z art. 32 ust 7 ustawy Jednostka mikro, jednostka mała oraz jednostka, o której mowa w art. 3 ust. 2 i ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, która spełnia warunki określone w art. 3 ust. 1c pkt 1 albo ust. 1d, może dokonywać odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środków trwałych według zasad określonych w przepisach podatkowych.*
Możliwość odstąpienia od tworzenia biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów dotyczących świadczeń pracowniczych	TAK. Zgodnie z art. 39 ust. 6 ustawy Jednostka mikro, jednostka mała oraz jednostka, o której mowa w art. 3 ust. 2 i ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, która spełnia warunki określone w art. 3 ust. 1c pkt 1 albo ust. 1d, może nie tworzyć biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów dotyczących przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych.*

*Uproszczenia nie stosuje się spółek kapitałowych, spółek komandytowo-akcyjnych i spółek jawnych lub komandytowych, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej. (art. 7 ust. 2 c, art. 32 ust 8, art. 39 ust. 7 ustawy) .

Należy podkreślić, że samo spełnienie limitów kwotowych nie wystarczy, aby spółka mogła sporządzać sprawozdanie finansowe w uproszczonej formie. Konieczna jest decyzja organu zatwierdzającego. Niezależnie od możliwych uproszczeń należy wziąć pod uwagę wymogi raportowe wobec grupy kapitałowej, w której funkcjonuje spółka.

Jednostki, z wyjątkiem tych, o których mowa w art. 3 ust. 1e pkt 1-6 ustawy, które za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

1) 25 500 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

2) 51 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

3) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty

jednostki mogą skorzystać z następujących uproszczeń:

klasyfikowanie umów leasingu według przepisów prawa podatkowego (art. 3 ust. 6 ustawy), przy obliczaniu kosztu wytworzenia produktu do kosztów bezpośrednich mogą doliczyć koszty pośrednie związane z wytworzeniem tego produktu, niezależnie od poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych (art. 28 ust. 4a ustawy),
wycena instrumentów finansowych na podstawie przepisów określonych w ustawie o rachunkowości (art. 28 b ust. 1 ustawy, nie stosuje się do jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 1e pkt 1-6 ustawy oraz jednostek mikro), odstąpienie od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego (art. 37 ust. 10 ustawy).

Podsumowując, warto rozważyć zastosowanie możliwych uproszczeń , aby zmniejszyć pracochłonność przygotowania informacji finansowych spółki. Jeżeli są Państwo zainteresowani tematem jednostek mikro i małych, zapraszam do kontaktu z Ekspertami Mazars na naszej stronie.